Kim jest Andrzej Poczobut – historia i sylwetka. Dziennikarz dostał Nagrodę Sacharowa 2025

Wyróżnienie to stało się nie tylko osobistym gestem solidarności, lecz także wyraźnym sygnałem sprzeciwu wobec politycznych prześladowań na Białorusi.

Poczobut został zatrzymany 25 marca 2021 roku, a w 2023 roku skazany na osiem lat kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. Oficjalne zarzuty dotyczyły rzekomego „podżegania do nienawiści” oraz „rehabilitacji nazizmu”, jednak organizacje praw człowieka jednoznacznie uznały je za politycznie motywowane. W rzeczywistości powodem represji była jego działalność dziennikarska oraz konsekwentne kultywowanie polskiej tożsamości na Białorusi.

Przez wiele lat Andrzej Poczobut współpracował z polskimi mediami, m.in. z „Gazetą Wyborczą” i TVP Polonia, relacjonując sytuację polityczną i społeczną w swoim kraju. Jako aktywny członek zdelegalizowanego w 2005 roku Związku Polaków na Białorusi angażował się w badanie losów Polaków na terenach dzisiejszej Białorusi, co czyniło go szczególnie niewygodnym dla władz w Mińsku.

Już wcześniej był obiektem represji – w 2011 roku otrzymał wyrok w zawieszeniu za krytykę Łukaszenki. Obecne uwięzienie jest jednak najcięższą formą nacisku, a osadzenie w kolonii karnej w Nowopołocku, uznawanej za jedno z najgorszych więzień w kraju, dodatkowo pogarsza jego sytuację.

W 2024 roku część więźniów politycznych została zwolniona, jednak Poczobut nie znalazł się w tej grupie. Komentatorzy zgodnie określają go mianem „więźnia specjalnego” i politycznej karty przetargowej. Sam Łukaszenka sugerował publicznie możliwość wymiany Poczobuta na białoruskich opozycjonistów przebywających na emigracji.

Polskie władze od lat domagają się jego uwolnienia, a po wydaniu wyroku w 2023 roku Polska zamknęła przejście graniczne w Bobrownikach, jasno uzależniając jego ponowne otwarcie od zaprzestania prześladowań dziennikarza.

Nagroda im. Andrieja Sacharowa, ustanowiona w 1988 roku, jest najwyższym wyróżnieniem Unii Europejskiej w dziedzinie praw człowieka. Przyznanie jej Andrzejowi Poczobutowi – z inicjatywy zarówno Europejskiej Partii Ludowej, jak i Europejskich Konserwatystów i Reformatorów – podkreśla ponadpartyjny charakter wsparcia dla jego sprawy.

To wyróżnienie przypomina, że walka o wolność słowa i prawa człowieka nie zna granic, a los Andrzeja Poczobuta pozostaje jednym z najważniejszych testów wiarygodności międzynarodowej presji wobec autorytarnych reżimów.