Historyczne zwycięstwo nazistów z FPÖ w katolickiej Austrii. Wygrał sentyment za Hitlerem?

Niedzielne wybory parlamentarne w Austrii przyniosły historyczny sukces skrajnie prawicowej, nacjonalistycznej i antysemickiej Wolnościowej Partii Austrii (FPÖ), która zdobyła 28,8 proc. głosów, stając się największą siłą polityczną w kraju. Pod przewodnictwem Herberta Kickla partia osiągnęła wynik, który umacnia jej pozycję jako lidera na austriackiej scenie politycznej. FPÖ, która często była nazywana partią o neonazistowskich korzeniach, zdominowała wybory dzięki obietnicom zaostrzenia polityki imigracyjnej i sprzeciwu wobec sankcji nałożonych na Rosję. 

Analiza wyników wyborów ujawniła wyraźny podział głosów między obszarami miejskimi a wiejskimi. W dużych miastach, takich jak Wiedeń, Graz, Linz czy Innsbruck, dominowała centrolewicowa Socjaldemokratyczna Partia Austrii (SPÖ), uzyskując 27,7% głosów.

Z kolei FPÖ zdobyła tam 21,7%, co oznacza znaczną przewagę SPÖ w aglomeracjach miejskich. Zieloni oraz liberalni NEOS również osiągnęli swoje najlepsze wyniki w miastach, odpowiednio 12,4 i 11 proc. W stolicy kraju – Wiedniu, SPÖ tradycyjnie utrzymała dominację.

Zupełnie inaczej przedstawiała się sytuacja na terenach wiejskich oraz w mniejszych miejscowościach. FPÖ osiągnęła tam aż 33 proc. poparcia, co razem z wynikiem ÖVP (31,8 proc.) zapewniło prawicowym partiom dominację na prowincji. Łączne poparcie dla SPÖ, Zielonych i NEOS wyniosło tam jedynie 30 proc., co wyraźnie pokazuje, że tradycyjna lewica i partie liberalne nie znalazły poparcia na obszarach wiejskich.

FPÖ prowadziła kampanię pod hasłem „Twierdza Austria”, obiecując zaostrzenie polityki imigracyjnej oraz masowe deportacje nielegalnych imigrantów. Partia proponowała również zakończenie sankcji nałożonych na Rosję, co spotkało się z ostrą krytyką ze strony międzynarodowej opinii publicznej.

Kontrowersje wzbudził również fakt, że w przeddzień wyborów kilku liderów FPÖ uczestniczyło w pogrzebie, podczas którego śpiewano pieśń popularną wśród nazistowskich żołnierzy. Mimo że FPÖ oficjalnie odcina się od nazistowskich korzeni, incydenty tego rodzaju regularnie pojawiają się na jej koncie.

Wybory wywołały falę krytyki ze strony austriackich środowisk żydowskich oraz międzynarodowych organizacji praw człowieka. Rabin Austrii wyraził głębokie zaniepokojenie wzrostem nacjonalistycznych nastrojów, przypominając, że FPÖ wielokrotnie używała antysemickiej retoryki i symboli kojarzonych z przeszłością nazistowską.

Organizacje takie jak Europejska Unia Żydów ostrzegły, że sukces partii o skrajnie prawicowych poglądach może zagrozić stabilności demokracji i poszanowaniu praw człowieka w Austrii. 

Reakcje polityczne na wynik wyborów były podzielone. Prezydent Austrii Alexander Van der Bellen wezwał partie polityczne do dialogu i negocjacji w celu utworzenia stabilnego rządu. Z kolei liderzy unijni wyrazili zaniepokojenie możliwością, że FPÖ mogłaby utworzyć rząd koalicyjny z konserwatywną ÖVP.

Taki sojusz mógłby wzmocnić blok eurosceptyczny w Europie, złożony m.in. z Węgier, Słowacji i potencjalnie Czech, co osłabiłoby jednolitość stanowiska Unii Europejskiej wobec kluczowych wyzwań, takich jak polityka migracyjna czy sankcje na Rosję.

Pomimo historycznego wyniku FPÖ, formowanie rządu może być wyzwaniem. Dotychczasowa partia rządząca, ÖVP, wykluczyła współpracę z Herbertem Kicklem, przywódcą FPÖ, z uwagi na jego radykalne poglądy. Istnieje jednak możliwość, że ÖVP będzie skłonna do koalicji, jeśli FPÖ wystawi innego kandydata na stanowisko kanclerza.

Alternatywnie, partie centrolewicowe i liberalne mogą próbować stworzyć trójpartyjną koalicję, choć taka opcja mogłaby być niestabilna ze względu na znaczące różnice ideologiczne.

Wynik wyborów w Austrii wyraźnie ukazał głębokie podziały społeczne między mieszkańcami dużych miast a prowincji. O ile w miastach dominowała lewica, to prowincja i mniejsze miejscowości zdecydowanie wsparły FPÖ.

Przyszłość rządu pozostaje niepewna, a reakcje zarówno wewnętrzne, jak i międzynarodowe wskazują na możliwość poważnych zmian w polityce Austrii, które mogą mieć daleko idące konsekwencje dla całej Europy.