Kontrola NIK w Centrum Zdrowia Psychicznego. Brak nadzoru i błędne rozliczenia NFZ

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przeprowadziła kontrolę, która ujawniła poważne nieprawidłowości w działalności centrów zdrowia psychicznego (CZP) w województwie wielkopolskim oraz w nadzorze sprawowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Wyniki kontroli wskazują na błędy w rozliczeniach, brak wystarczającej liczby specjalistów oraz naruszenia dotyczące stosowania środków przymusu bezpośredniego.

Kontrolerzy NIK wykazali, że Wielkopolski Oddział Wojewódzki NFZ dokonywał rozliczeń umów z CZP w sposób niezgodny z przepisami. W wyniku błędnych wyliczeń zaniżono wysokość środków do zwrotu o kwotę 4,4 mln zł w latach 2020-2023.

Przykładem jest Szpital w Złotowie, który według wyliczeń NFZ wygenerował stratę w wysokości 1,2 mln zł, podczas gdy faktycznie powinien zwrócić 2,9 mln zł.

Kontrola NIK ujawniła również poważne problemy kadrowe w szpitalu w Złotowie. Wykazano, że część lekarzy pracowała w wymiarze dwukrotnie większym, niż określono w umowie z NFZ. Niektóre z nich świadczyły usługi przez ponad 100 godzin bez przerwy, co stanowiło rażące naruszenie przepisów dotyczących czasu pracy.

Ponadto, w placówce nie zapewniono odpowiednich dyżurów lekarskich na oddziale psychiatrycznym poza standardowymi godzinami pracy, co było sprzeczne z obowiązującymi rozporządzeniami.

Jednym z najpoważniejszych zarzutów stawianych przez NIK były nadużycia związane z przedłużaniem stosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów.

W szpitalu w Złotowie decyzje te były podejmowane przez lekarzy, którzy nie mieli do tego uprawnień, a procedury nie były przeprowadzane zgodnie z przepisami. Najdłuższy przypadek przymusu trwał 42,5 godziny, co stanowiło poważne naruszenie praw pacjenta.

Kontrola NIK wykazała również przypadki naruszenia praw pacjentów do poszanowania intymności i godności. Jeden z pacjentów, wobec którego zastosowano unieruchomienie, został wyprowadzony nagi na korytarz i tam pozostawiony na oczach innych osób, co stanowiło rażące naruszenie norm etycznych i prawnych.

NIK zwróciła uwagę na nieprawidłowe wykorzystywanie środków finansowych przez centra zdrowia psychicznego. W Instytucie Psychoedukacji Sp. z o.o. stwierdzono, że część funduszy przeznaczonych na pilotażowy program opieki psychiatrycznej wykorzystano na inne cele, a niektóre wydatki rozliczono dwukrotnie, co zawyżyło koszty o 65,7 tys. zł.

W szpitalu w Złotowie NIK odkryła, że dyrektor otrzymywał wynagrodzenie wyższe niż dozwolone przez przepisy ustawy o działalności leczniczej. Nadwyżka wyniosła 128,6 tys. zł w okresie od września 2021 r. do grudnia 2023 r., a część tej kwoty pochodziła z funduszy przeznaczonych na działalność CZP.

W związku z licznymi naruszeniami, NIK złożyła zawiadomienie do prokuratury o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw. Dotyczyły one nieprawidłowości w rozliczaniu czasu pracy personelu medycznego oraz niezgodnego z przepisami przedłużania stosowania środków przymusu bezpośredniego.

Wyniki kontroli NIK wskazują na pilną potrzebę poprawy nadzoru nad centrami zdrowia psychicznego oraz zmian w sposobie ich funkcjonowania. Braki kadrowe, nieprawidłowe rozliczenia finansowe i nadużycia związane ze środkami przymusu bezpośredniego negatywnie wpływają na jakość opieki nad pacjentami i budzą poważne wątpliwości co do efektywności programu pilotażowego prowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia.