NIK obnażył aferę w RARS. Błędy w nadzorze i wykonywaniu zadań

Najwyższa Izba Kontroli opublikowała druzgocący raport dotyczący funkcjonowania Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (RARS) w latach 2021–2024.

Zdaniem NIK, agencja prowadziła zakupy w sposób nieprzejrzysty, z pominięciem procedur konkurencyjnych, co niosło ryzyko nadużyć finansowych i działań korupcyjnych.

Kontrolerzy stwierdzili liczne przypadki niegospodarności. Przykładem może być zakup racji żywnościowych dla Ukrainy za 66,6 mln zł, przy czym dostawca kupił towar i zorganizował transport za jedyne 17,3 mln zł. Oznacza to, że RARS zapłaciła o prawie 190 proc. więcej niż rzeczywisty koszt.

Zakupy realizowano również przez firmy niezwiązane z danym asortymentem – m.in. agencja eventowa dostarczała namioty wojskowe, okulary ochronne i siatki maskujące, a producent środków czystości zaopatrywał agencję w żywność.

Z ustaleń NIK wynika, że decyzje o wyborze kontrahentów często zapadały w sposób nieformalny – ustnie lub za pomocą notatek na samoprzylepnych karteczkach.

Umowy na wielomilionowe kwoty podpisywano bez dokumentowania procesu decyzyjnego i bez zachowania zasad przejrzystości.

RARS nie wprowadziła wewnętrznych procedur antykorupcyjnych ani jasnych zasad współpracy z Centralnym Biurem Antykorupcyjnym.

Choć CBA przygotowywało opinie dotyczące kontrahentów, RARS nie traktowała ich jako wiążących. Dochodziło do sytuacji, w których umowy podpisywano mimo negatywnej oceny potencjalnych dostawców.

Agencja w latach 2021–2024 wydała łącznie 217,3 mln zł na rękawiczki nitrylowe, z czego 215,8 mln już w 2021 roku.

NIK wskazuje na istotne naruszenia przepisów o finansach publicznych przy zawieraniu umów, m.in. wypłatę zaliczek w wysokości 40 proc. wartości kontraktu.

Kolejny przykład dotyczy zakupu 11 pojazdów za 5,7 mln zł. Choć agencja dysponowała własnymi kierowcami, wynajęła zakupione auta i dodatkowo zapłaciła za transport. Ostateczny koszt tych działań sięgnął aż 14,2 mln zł.

Ze względu na skalę nieprawidłowości, NIK analizuje zgromadzony materiał pod kątem złożenia zawiadomienia do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstw, w tym działania na szkodę interesu publicznego oraz niegospodarności.