Psychiatria środowiskowa w Polsce. Pilotaż przedłużony, ale brakuje gwarancji budżetowych

Ministerstwo Zdrowia potwierdziło, że program pilotażowy Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP) zostanie przedłużony o kolejne sześć miesięcy – do końca 2025 roku. Projekt rozporządzenia w tej sprawie został przekazany do konsultacji w maju, a decyzja o wydłużeniu pilotażu została skonsultowana z Narodowym Funduszem Zdrowia, zwłaszcza w zakresie finansowym.

Stawka finansowania na jednego mieszkańca nie ulegnie zmianie i wynosić będzie nadal 75,74 zł za pół roku.

Brak pewności co do pełnego finansowania

Choć Ministerstwo Zdrowia zapewnia, że środki na kontynuację pilotażu CZP zostaną pokryte z budżetu NFZ, eksperci i byli urzędnicy nie są tego pewni. 

Były minister zdrowia dr Marek Balicki zwrócił uwagę, że w niezatwierdzonym planie finansowym Funduszu na 2025 r. koszty programu zaplanowano tylko na pół roku, a całkowite wydatki na psychiatrię mogą być niższe niż w roku bieżącym. Resort wskazuje jednak, że plan finansowy NFZ uwzględnia łącznie 1,28 mld zł na pilotaż CZP (pozycja B2.21.1), bez potrzeby zwiększania budżetu czy sięgania po fundusz zapasowy.

– Zachowanie idei psychiatrii środowiskowej oraz utrzymanie kompleksowej opieki udzielanej w CZP jest kluczowe – zaznacza Ministerstwo Zdrowia.

NFZ: plan, ale bez gwarancji

Według danych przedstawionych w dokumentach, niezatwierdzony plan finansowy NFZ na 2025 r. zakłada łączne wydatki na opiekę psychiatryczną, leczenie uzależnień i pilotaż CZP na poziomie 7,48 mld zł, co stanowi spadek względem wydatków z roku 2024, które wyniosły ponad 7,8 mld zł.

Zdaniem Federacji Przedsiębiorców Polskich i Instytutu Finansów Publicznych, problemem jest niedoszacowanie potrzeb: luka finansowa NFZ w 2024 roku miała przekroczyć 30 miliardów złotych, a sytuacja ma się pogarszać w kolejnych latach.

Program CZP to jeden z najważniejszych elementów reformy psychiatrii w Polsce – zainicjowany w 2018 roku, opiera się na koncepcji opieki środowiskowej, zakładającej odejście od hospitalizacji na rzecz wsparcia lokalnego. Celem jest szybka pomoc, zapobieganie kryzysom psychicznym i integracja pacjentów z otoczeniem społecznym. Mimo deklarowanego wsparcia politycznego i społecznego, niepewność co do długofalowego finansowania projektu pozostaje aktualna.