ADHD i uzależnienia. Co piąty dorosły sięga po używki – nowe badania

Podczas 48. Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w Krakowie eksperci zaprezentowali dane dotyczące związku ADHD z uzależnieniami.

Dr Gniewko Więckiewicz ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przedstawił statystyki, z których wynika, że aż 20 proc. dorosłych z ADHD sięga po substancje psychoaktywne. U tej grupy rokowania są wyraźnie gorsze, a ryzyko nawrotu uzależnienia – wyższe.

Psychiatra dr Konrad Jurczakowski podkreślił, że leki psychostymulujące stosowane w terapii ADHD nie podnoszą ryzyka uzależnienia.

Wręcz przeciwnie – badania obejmujące lata 1999–2023 wskazują, że mogą one mieć efekt ochronny. Odpowiednio prowadzona farmakoterapia poprawia kontrolę emocji i zmniejsza skłonność do sięgania po używki.

Dr hab. Sławomir Murawiec zaprezentował nową koncepcję tzw. umysłu predostatycznego, która może tłumaczyć większą podatność osób z ADHD na uzależnienia. Według tej teorii mózg działa jak system przewidywania zagrożeń i nagród. Funkcjonuje w trzech trybach:

• alarmowym – związanym ze stresem i poczuciem zagrożenia,

• poszukiwawczym – nakierowanym na przyjemność i nagrody,

• równowagi – odpowiadającym za stabilizację emocjonalną.

U osób z ADHD tryb alarmowy jest aktywowany częściej, co sprzyja impulsywności, napięciu i szukaniu szybkiej ulgi, np. poprzez używki.

Według dr. Murawca uzależnienie to chroniczna deregulacja systemów kontrolnych organizmu. Zażywanie narkotyków lub alkoholu daje jedynie krótkotrwałe poczucie równowagi, które szybko ustępuje, ponownie uruchamiając tryb alarmowy. Prowadzi to do błędnego koła uzależnienia, w którym kompulsywne zachowania wzmacniają zaburzenia emocjonalne.

Specjalista zaznaczył, że przewlekła aktywacja trybów alarmowego i poszukiwawczego utrudnia powrót do równowagi. Dlatego w leczeniu ADHD niezwykle ważne jest uwzględnianie tych mechanizmów, aby skuteczniej przeciwdziałać rozwojowi i utrzymywaniu się uzależnień.