Apel sędziów do prezydenta. Iustitia i Themis domagają się ustąpienia neo-sędziów

W dniu 29 września 2024 roku Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia, wspólnie dwoma innymi stowarzyszeniami, wydało apel, w którym wzywa sędziów powołanych na stanowiska w wyniku procedur prowadzonych przez neo Krajową Radę Sądownictwa (KRS), do złożenia rezygnacji i powrotu na poprzednie stanowiska.

Organizacje sędziowskie podkreślają, że dalsze funkcjonowanie KRS w obecnym kształcie pogłębia chaos prawny i przynosi szkody dla społeczeństwa.

–  "Żaden uczciwy prawnik nie może mieć najmniejszych wątpliwości, że wadliwie obsadzona Krajowa Rada Sądownictwa działa bezprawnie, a jej dalsze funkcjonowanie przynosi szkody ogółowi obywateli” – czytamy w apelu, który wspólnie podpisały zarządy trzech stowarzyszeń sędziowskich.

W apelu podkreślono, że ignorowanie prawa oraz orzeczeń sądów i trybunałów przez osoby, które uzyskały swoje stanowiska na podstawie decyzji KRS, może skutkować postępowaniami dyscyplinarnymi. Zdaniem organizacji, samodzielna rezygnacja z nieprawidłowo uzyskanych awansów sędziowskich jest niezbędnym krokiem, który umożliwi naprawę sytuacji w polskim sądownictwie bez potrzeby oczekiwania na zmiany legislacyjne.

Sędziowie powinni pamiętać o treści złożonego ślubowania i stawać na straży prawa, wykonując swoją służbę publiczną w interesie całego społeczeństwa – przypominają przedstawiciele Stowarzyszenia Iustitia. Apel organizacji sędziowskich jest odpowiedzią na sytuację, która od kilku lat budzi kontrowersje w Polsce i w Europie, gdzie trybunały wielokrotnie orzekały o nieprawidłowościach związanych z funkcjonowaniem obecnej KRS.

Problemy wokół KRS rozpoczęły się w momencie, gdy w 2018 roku wprowadzono zmiany w ustawie o KRS, które pozwoliły na wybór nowych członków Rady przez Sejm, a nie – jak miało to miejsce wcześniej – przez sędziów. Od tego momentu organizacje sędziowskie, opozycja oraz instytucje europejskie podnoszą, że nowy skład KRS został powołany z naruszeniem konstytucji i standardów europejskich, co podważa jego niezależność.

Liczne wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka uznawały działania KRS za niezgodne z prawem. Podobnie polskie sądy wskazywały na nieprawidłowości w powoływaniu sędziów w wyniku procedur przeprowadzanych przez KRS, co z kolei wpływa na stabilność orzeczeń wydawanych przez sędziów powołanych na podstawie decyzji tej instytucji.

W apelu sędziowie są wzywani do samodzielnego złożenia wniosków do Ministra Sprawiedliwości o powrót na poprzednie stanowiska. Organizacje sędziowskie podkreślają, że jest to jedyny sposób na zapobieżenie dalszemu pogłębianiu się chaosu prawnego i utraty zaufania do wymiaru sprawiedliwości w Polsce.

Wzywają także sędziów do refleksji nad rolą, jaką pełnią w systemie prawnym, i przypominają o odpowiedzialności, jaką na siebie przyjęli, składając ślubowanie sędziowskie.

– „Ufamy, że sędziowie ci pamiętają treść złożonego ślubowania i potrafią stanąć na straży prawa” – napisano w apelu. – „Każda decyzja o pozostaniu na stanowisku uzyskanym w sposób niezgodny z prawem godzi w zaufanie do wymiaru sprawiedliwości i stawia pod znakiem zapytania prawomocność wyroków wydawanych przez takich sędziów.”

Apel Stowarzyszenia Iustitia oraz pozostałych organizacji sędziowskich spotkał się z dużym odzewem w środowisku prawniczym. Część sędziów wyraziła swoje poparcie dla apelu i rozważa złożenie rezygnacji z zajmowanych stanowisk, jednak nie brakuje też głosów krytycznych, które wskazują, że sędziowie nie powinni ulegać presji politycznej.

Niepewność związana z funkcjonowaniem KRS oraz kontrowersje wokół legalności jej działań powodują, że sytuacja w polskim sądownictwie staje się coraz bardziej złożona. Jedno jest pewne – apel Iustitii i innych organizacji sędziowskich jest kolejnym krokiem w długotrwałym sporze o niezależność polskiego sądownictwa, którego rozwiązanie jest kluczowe dla stabilności prawnej w kraju.

Organizacje sędziowskie wyrażają nadzieję, że ich apel zostanie wysłuchany i pozwoli na rozpoczęcie procesu odbudowy zaufania do wymiaru sprawiedliwości, zarówno w Polsce, jak i na arenie międzynarodowej.