Mały krok Grupy Azoty w dobrą stanę. Jakubowski wykazał deficyty w systemie audytów w państwowych spółkach

Po raz pierwszy, jeden z państwowych czempionów giełdowych, Grupa Azoty, podjęła decyzję o audytowaniu wydatków na promocję i reklamę z lat ubiegłych. Firma poinformowała o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu przestępstwa związanym z wydatkowaniem 7,5 mln zł. To ważny krok w kierunku większej przejrzystości i odpowiedzialności finansowej – pisze Grzegorz Jakubowski, skuteczny likwidator wielu spółek.

W komunikacie Grupy Azoty nie podano szczegółowych podstaw prawnych zawiadomienia, ale z treści można wywnioskować, że chodzi o art. 296 Kodeksu karnego, który dotyczy wyrządzenia szkody w obrocie gospodarczym.

Nie ma wzmianki o „lewych fakturach”, czyli tzw. pozornych czynnościach. Grzegorz Jakubowski w swojej analizie domniemuje, że w grę może wchodzić art. 271 i 271a KK, więc fałszerstwo intelektualne, fałszerstwo intelektualne faktur – pisze na platformie X. Wskazuje to na sytuację, w której firma mogła niegospodarnie wydać środki, które, choć zostały prawidłowo rozliczone, były niepotrzebne dla Spółki.

Warto zauważyć, że kwota 7,5 mln zł stanowi jedynie 0,75 proc. całkowitego zadłużenia Grupy Azoty, które przekracza 10 miliardów złotych. Chociaż suma ta nie ma istotnego wpływu na ogólną sytuację finansową firmy, to jej znaczenie wykracza poza same liczby. Kluczowym elementem jest decyzja o ocenie legalności i celowości ponoszonych wydatków marketingowych, co jest krokiem milowym w kierunku większej transparentności i odpowiedzialności finansowej – dodaje Jakubowski.

W swojej analizie podkreśla, że strata wspomnianych 7,5 mln złotych najpewniej spowodowana była przez managerów Spółki. Jego zdaniem kwota ta nie jest w stanie wpłynąć na sytuację Grupy Azoty. 

Przykład ten przypomina o konieczności przeprowadzenia audytów w innych państwowych spółkach giełdowych. Ujawnienie wydatków przez Fundusz Sprawiedliwości i dociekliwość obywateli pokazały, jak ważna jest kontrola nad finansami publicznymi. Teraz czas na podobne działania w innych przedsiębiorstwach kontrolowanych przez Skarb Państwa.

Warto zastanowić się nad wdrożeniem spójnych metodologii audytów dla wszystkich spółek skarbu państwa. Jednym z możliwych kroków mogłoby być opracowanie wspólnych wytycznych dla rad nadzorczych oraz regularne przeprowadzanie audytów, np. co cztery lata, zgodnie z art. 219(2) Kodeksu Spółek Handlowych.

Jak podkreśla Grzegorz Jakubowski, mimo że obecny audyt w Grupa Azoty jest krokiem w dobrą stronę, brak wspólnej metodologii może ograniczać jego efektywność. Opracowanie spójnych standardów powinno znacznie zwiększyć przejrzystość i odpowiedzialność w zarządzaniu finansami publicznymi w przyszłości.

Grzegorz Jakubowski podkreśla, że w obecnym systemie audytów w państwowych spółkach giełdowych brakuje jednolitych zasad, co może prowadzić do niejednolitego nadzoru i oceny wydatków. Wprowadzenie wspólnych wytycznych dla członków rad nadzorczych, którzy reprezentują Skarb Państwa, mogłoby znacznie poprawić przejrzystość i efektywność audytów – dodaje. 

Warto zauważyć, że zgodnie z art. 219(2) Kodeksu Spółek Handlowych, rada nadzorcza ma możliwość powołania doradcy rady nadzorczej w celu przeprowadzenia audytu lub przygotowania analiz i opinii na koszt spółki. Doradca taki, według przepisów, powinien mieć pełen dostęp do dokumentów spółki i zachować tajemnicę dotyczącą wszystkich informacji niemających publicznego charakteru.

Przepis art. 219(2) Kodeksu Spółek Handlowych

Art. 219(2) KSH, który wszedł w życie 13 października 2022 roku, wprowadza następujące regulacje:

• § 1: Rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę. Doradca może również przygotować analizy oraz opinie.
• § 2: Umowa między spółką a doradcą jest reprezentowana przez radę nadzorczą.
• § 3: Zarząd spółki musi zapewnić doradcy dostęp do dokumentów i informacji.
• § 4: Doradca oraz osoby działające w jego imieniu muszą zachować tajemnicę dotyczącą niemających publicznego charakteru informacji i dokumentów.

Przepisy te, autorstwa Prawa i Sprawiedliwości, koncentrują się na zapewnieniu pełni władztwa audytowego w rękach akcjonariusza posiadającego większość w Radzie Nadzorczej. Choć regulacje te są krokiem naprzód w kierunku większej transparentności, ich efektywność może być ograniczona przez brak jednolitych standardów i metodologii audytów.

Propozycja regularnego przeprowadzania audytów co cztery lata, zgodnie z nowymi przepisami, mogłaby znacząco poprawić kontrolę nad finansami spółek Skarbu Państwa. Taki cykliczny audyt mógłby pomóc w identyfikacji nieprawidłowości oraz wprowadzeniu skutecznych środków zaradczych.