Renta dożywotnia i umowy dożywocia pod lupą rządu. Rząd szykuje nowe przepisy

W Polsce rośnie liczba przypadków, w których seniorzy padają ofiarą nieuczciwych praktyk ze strony osób podszywających się pod pomocników czy doradców. Zamiast realnego wsparcia, starsi ludzie są często zmuszani – lub nieświadomie prowadzeni – do podpisywania skrajnie niekorzystnych umów, które skutkują utratą majątku, w tym mieszkań – opisuje ministra ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz.

Problem ten w ostatnich latach wyraźnie się nasilił.

Premier Donald Tusk zareagował na niepokojące doniesienia medialne, zwracając się do ministry ds. polityki senioralnej Marzeny Okły-Drewnowicz oraz ministra sprawiedliwości Adama Bodnara o pilne opracowanie propozycji legislacyjnych, które skutecznie ochronią osoby starsze przed oszustwami. Impulsem do działania były m.in. informacje dotyczące kontrowersyjnego nabycia mieszkania przez kandydata PiS na prezydenta, Karola Nawrockiego.

Według danych Krajowego Rejestru Długów, od 2015 do 2023 roku zadłużenie osób starszych w Polsce wzrosło dwukrotnie – z 3 do 6 miliardów złotych. Taka sytuacja sprzyja działalności naciągaczy, którzy często pod pozorem pomocy finansowej oferują seniorom rzekomo korzystne rozwiązania. W praktyce prowadzi to do utraty nieruchomości, oszczędności, a czasem także godności.

Marzena Okła-Drewnowicz zwraca uwagę na potrzebę rewizji przepisów dotyczących umów takich jak renta dożywotnia czy dożywocie. To właśnie na ich podstawie najczęściej dochodzi do transferu majątku z rąk seniorów do prywatnych osób – nie zawsze z zachowaniem ich najlepszego interesu. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają notariusze, a ich praca powinna być poddana większemu nadzorowi, uważa ministra.

Równolegle trwają prace nad zastąpieniem przestarzałej instytucji ubezwłasnowolnienia nowoczesnym modelem wspieranego podejmowania decyzji. Projekt ten, nadzorowany przez wiceministrę Zuzannę Rudzińską-Bluszcz w Ministerstwie Sprawiedliwości, ma na celu wzmocnienie autonomii seniorów, a jednocześnie zabezpieczenie ich przed manipulacją i wykorzystaniem.

Sprawa, która wywołała publiczną debatę, dotyczy Karola Nawrockiego, kandydata wspieranego przez PiS. Onet ujawnił, że polityk jest właścicielem nie jednego, lecz dwóch mieszkań, w tym kawalerki należącej wcześniej do starszego mężczyzny – Jerzego Ż. Mimo że umowa została zawarta w formie dożywocia, mężczyzna trafił później do domu opieki społecznej. Sam Nawrocki utrzymuje, że wszystko odbyło się zgodnie z prawem i zapowiedział przekazanie mieszkania na cele charytatywne.

Wyłudzenia na osobach starszych to nie tylko problem jednostkowy, ale systemowe wyzwanie. Potrzeba nowych przepisów, lepszej kontroli notarialnej, ale też większej świadomości społecznej. Jak podkreśla ministra Okła-Drewnowicz, państwo nie może pozostawać obojętne na krzywdę tych, którzy przez całe życie budowali jego fundamenty.