Udar mózgu: objawy, przyczyny, profilaktyka. Lekarz mówi, jak zareagować

Udar mózgu to jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia i życia, a jednocześnie schorzenie, którego skutkom często można skutecznie zapobiec. Choć przez lata kojarzony głównie z osobami starszymi, coraz częściej dotyka ludzi przed 50. rokiem życia. Ekspert wyjaśnia, jak rozpoznać udar i jak zareagować na objawy.

Specjaliści alarmują, że kluczowe znaczenie ma szybkie rozpoznanie objawów oraz natychmiastowe rozpoczęcie leczenia, ponieważ tkanka mózgowa jest wyjątkowo wrażliwa na niedotlenienie – wystarczy zaledwie kilka minut bez tlenu, by doszło do trwałych, nieodwracalnych zmian.

Udar mózgu to nagłe zaburzenie funkcjonowania mózgu spowodowane problemami z krążeniem krwi. Najczęściej spotykanym typem jest udar niedokrwienny, który stanowi aż 85 procent wszystkich przypadków.

Powstaje on w wyniku zablokowania lub znacznego zwężenia naczynia krwionośnego przez skrzep, zator albo wskutek nagłego spadku ciśnienia. Prowadzi to do niedotlenienia fragmentu mózgu i obumierania jego komórek. Drugą, rzadszą i groźniejszą postacią jest udar krwotoczny, potocznie nazywany wylewem, w którym dochodzi do pęknięcia tętnicy mózgowej i wynaczynienia krwi. Ten typ udaru częściej kończy się ciężkimi powikłaniami, niepełnosprawnością lub śmiercią pacjenta.

Na udar najbardziej narażone są osoby z nieleczonym lub źle kontrolowanym nadciśnieniem, miażdżycą oraz chorobami układu sercowo-naczyniowego. Do czynników ryzyka należą także migotanie przedsionków, cukrzyca, otyłość, wysoki poziom cholesterolu oraz długotrwały stres. Niebagatelną rolę odgrywają również niezdrowe nawyki – palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, brak ruchu oraz dieta bogata w tłuszcze nasycone i sól.

Objawy udaru są zazwyczaj bardzo charakterystyczne i pojawiają się nagle. Do najczęstszych należą: osłabienie lub paraliż jednej strony ciała, drętwienie kończyn, opadnięcie kącika ust, trudności z mówieniem i rozumieniem wypowiedzi, problemy z równowagą, zaburzenia widzenia oraz silny ból głowy.

W przypadku wystąpienia takich symptomów należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Czas ma tutaj ogromne znaczenie – im szybciej pacjent trafi do specjalistycznego oddziału udarowego, tym większa szansa na uratowanie życia i zminimalizowanie trwałych następstw.

Statystyki są alarmujące. Udar mózgu to trzecia najczęstsza przyczyna zgonów w Polsce oraz główny powód trwałej niepełnosprawności dorosłych. Szacuje się, że jedna na sześć osób z udarem umiera, a co czwarta osoba przeżywa kolejny udar w przyszłości. Co piąty pacjent po przebytej chorobie wymaga stałej opieki. Jeszcze bardziej niepokojący jest fakt, że udar coraz częściej dotyka osób w sile wieku. Zgodnie z najnowszymi badaniami, już 30 procent przypadków występuje u osób poniżej 65. roku życia.

Lekarze podkreślają, że wielu udarom można skutecznie zapobiec. Kluczem jest kontrola czynników ryzyka: utrzymywanie prawidłowego ciśnienia tętniczego, poziomu cholesterolu, leczenie chorób serca, zdrowa dieta, aktywność fizyczna oraz unikanie używek. Nie bez znaczenia jest również umiejętność radzenia sobie ze stresem. Regularne badania profilaktyczne i odpowiedzialny styl życia znacząco zwiększają szanse na uniknięcie tej groźnej choroby.

Choć udar pojawia się nagle, jego skutki mogą trwać całe życie. Dlatego tak ważne jest, aby nie lekceważyć pierwszych objawów, a przede wszystkim – aktywnie dbać o zdrowie zanim dojdzie do tragedii. Profilaktyka i szybka reakcja to najskuteczniejsza broń w walce z udarem mózgu.