Nowelizacja Prawa oświatowego z poprawkami. Rady szkół dopiero od 2028 roku

„Naszym zadaniem było przygotowanie takiej wersji projektu, która zadowoli możliwie szerokie grono interesariuszy” – zaznaczył Lawera.

Jedną z istotnych zmian jest przesunięcie obowiązku powoływania rad szkół i placówek. Zgodnie z nową propozycją, obowiązek wejdzie w życie 1 września 2028 roku, a nie – jak pierwotnie zakładano – w 2026.

Resort argumentuje, że dodatkowe dwa lata pozwolą na prowadzenie działań edukacyjnych i promocyjnych oraz na ocenę funkcjonowania rad tworzonych dobrowolnie. Obecnie takie gremia istnieją w niewielu szkołach, a tam, gdzie działają, ich rolą jest łączenie perspektyw uczniów, rodziców i nauczycieli w równej liczbie.

Kolejna poprawka dotyczy planowanego powołania Krajowego Rzecznika Praw Uczniowskich oraz jego odpowiedników w regionach. Po konsultacjach resort zdecydował, że rzecznik będzie miał bardziej charakter mediatora niż organu dyscyplinarnego.

• Funkcja zostanie włączona w służbę cywilną, co ma zwiększyć neutralność polityczną.

• Z projektu usunięto kompetencje sądowe i dyscyplinarne.

• Rzecznicy w szkołach zostaną powiązani z rolą opiekuna samorządu uczniowskiego, aby uniknąć dublowania stanowisk.

„Postawiliśmy na mediację i wsparcie, a nie na kontrolę czy procesy” – wyjaśnił Lawera.

Resort utrzymał pomysł stworzenia jednolitego katalogu praw i obowiązków uczniowskich, który znajdzie się bezpośrednio w ustawie. Według MEN takie rozwiązanie uprości stosowanie prawa – obecnie przepisy są rozproszone w wielu aktach prawnych.

Katalog ma mieć charakter otwarty, co oznacza, że poszczególne szkoły będą mogły go rozszerzać. Zdaniem ministerstwa, stworzenie ogólnopolskiego standardu zwiększy przejrzystość i poszanowanie praw człowieka w edukacji.

Mimo wprowadzonych zmian projekt wciąż budzi poważne wątpliwości w środowisku oświatowym. Dyrektorzy szkół podkreślają, że centralne przepisy dotyczące praw i obowiązków uczniów ograniczą rolę wewnętrznych regulaminów, które dotychczas były tworzone w ramach szkolnych społeczności i dawały większą elastyczność.

Związki zawodowe, w tym Wolny Związek Zawodowy „Forum-Oświata”, oceniają obligatoryjne rady szkół jako rozwiązanie fasadowe, które w praktyce może nie spełniać swojej roli, a ich zdaniem inicjatywa powoływania takich gremiów powinna wychodzić od rodziców, nauczycieli i uczniów, a nie być narzucona ustawowo.

Z kolei NSZZ „Solidarność” sprzeciwiła się samemu pomysłowi powoływania rzeczników uczniowskich na różnych poziomach – krajowym, wojewódzkim, powiatowym i szkolnym – wskazując, że sposób ich powoływania niesie ryzyko upolitycznienia funkcji.

Wskazuje się także na praktyczne trudności: w wielu szkołach problemem jest już wybór klasowych rad rodziców, co podaje w wątpliwość realność tworzenia kolejnych, obowiązkowych organów.

Resort zapowiada, że zaktualizowana wersja noweli zostanie przedstawiona opinii publicznej w połowie października. Następnie trafi pod obrady Stałego Komitetu Rady Ministrów.

Planowane jest również udostępnienie ankiety, w której uczniowie i nauczyciele będą mogli wyrazić swoje opinie przed rozpoczęciem prac parlamentarnych.