Iustitia krytykuje zmiany w ustawie sądowej za brak transparentności i ukryte modyfikacje

W opublikowanej wersji projektu z 13 maja 2025 roku, mimo wcześniejszych zapowiedzi likwidacji obu kontrowersyjnych izb Sądu Najwyższego, utrzymano funkcjonowanie Izby Odpowiedzialności Zawodowej, pozostawiając w mocy zapis o likwidacji jedynie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

„Sposób wprowadzenia opisanej zmiany jest niezrozumiały dla wszystkich osób zaangażowanych w proces przywracania rządów prawa w Polsce” – podkreśla Iustitia. Zdaniem stowarzyszenia, brakuje transparentności i stabilności decyzji, co podważa poczucie bezpieczeństwa prawnego obywateli.

Resort sprawiedliwości uzasadnił utrzymanie Izby Odpowiedzialności Zawodowej faktem, że nie istnieją orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE ani Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które wprost uznawałyby ją za niezgodną z zasadą niezależności sądownictwa. Zapowiedziano, że ewentualne zmiany zostaną wprowadzone po stanowisku europejskich trybunałów.

Zarząd Iustitii zwraca jednak uwagę, że istnieją wyroki polskich sądów, które jednoznacznie wskazują na wadliwość strukturalną i ustrojową tej Izby, m.in. postanowienie z 7 lutego 2024 roku (sygn. akt II ZIZ 14/23), wydane przez Izbę Odpowiedzialności Zawodowej w składzie sędzi Barbary Skoczek. Co więcej, sześć z jedenastu osób powołanych do orzekania w tej Izbie zostało mianowanych z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w sposób niezgodny z konstytucyjnymi standardami.

„Nienależyta obsada sądu zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego SN na wniosek KRS ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z 2017 r.” – przypomina Iustitia, cytując uchwałę trzech połączonych Izb SN z 23 stycznia 2020 roku.

Zdaniem stowarzyszenia, sama ustawa nie rozwiązuje problemów związanych z funkcjonowaniem Izby Odpowiedzialności Zawodowej. Wskazuje się m.in. na arbitralny sposób wyboru sędziów do tej Izby, którego dokonał Prezydent RP za zgodą Prezesa Rady Ministrów – bez kryteriów i bez możliwości rezygnacji ze strony powołanych sędziów. Izba ta zajmuje się wyłącznie sprawami represyjnymi, takimi jak kwestie dyscyplinarne i immunitetowe.

„Zarząd IUSTITII z pełną konsekwencją podtrzymuje stanowisko o konieczności wprowadzenia przejrzystych zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów i zniesienia Izby Odpowiedzialności Zawodowej” – czytamy w końcowej części oświadczenia.

Stowarzyszenie przypomniało również, że wielokrotnie wspierało działania na rzecz likwidacji obu izb, zarówno w postępowaniach sądowych, jak i w ramach inicjatyw legislacyjnych. Jednym z przykładów było przystąpienie jako amicus curiae do sprawy sędziego prof. Pawła Grzegorczyka, zakończonej w 2024 roku decyzją Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz skierowanej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Iustitia zapowiada dalsze działania w obronie praworządności i apeluje o powrót do pierwotnych założeń projektu, zakładającego całkowitą likwidację kontrowersyjnych izb SN.